Ως άθλημα για άτομα με αναπηρία άρχισε να αναπτύσσεται από τυφλούς ποδηλάτες, οι οποίοι αρχικά συμμετείχαν σε αγώνες με διθέσιο ποδήλατο.

Η Ποδηλασία στους Παραολυμπιακούς Αγώνες περιλαμβάνει δύο αγωνίσματα: τη Ποδηλασία Δρόμου και τη Ποδηλασία Πίστας. Οι αγώνες Ποδηλασίας Δρόμου διεξάγονται σε δημόσιους δρόμους, ενώ οι αγώνες Ποδηλασίας Πίστας διεξάγονται σε ποδηλατοδρόμιο. Μολονότι οι κανονισμοί που διέπουν το άθλημα είναι ίδιοι με αυτούς του Ολυμπιακού αθλήματος, σε ορισμένες περιπτώσεις επιτρέπονται μετατροπές στα ποδήλατα για αθλητές με συγκεκριμένους περιορισμούς.

Εκτός από ποδηλάτες με μειωμένη όραση ή τυφλούς, παίρνουν μέρος και ποδηλάτες με εγκεφαλική παράλυση, με κάκωση του νωτιαίου μυελού, με ακρωτηριασμό ή άλλη κινητική αναπηρία. Η κατάταξη των αθλητών σε αγωνιστικές κατηγορίες γίνεται σύμφωνα με το βαθμό λειτουργικότητας τους βάσει των δεξιοτήτων που απαιτούνται για την Ποδηλασία. Τα ποδήλατα των αθλητών προσαρμόζονται, όπου κρίνεται αναγκαίο, στις ανάγκες των αθλητών.

Η Ποδηλασία στους Παραολυμπιακούς Αγώνες του 2004
Οι αγώνες Πίστας κατά τη διάρκεια των Παραολυμπιακών Αγώνων της Αθήνας διεξήχθησαν στο Ολυμπιακό Ποδηλατοδρόμιο του Ολυμπιακού Αθλητικού Κέντρου Αθήνας και ολοκληρώθηκαν σε διάρκεια πέντε αγωνιστικών ημερών (18-22 Σεπτεμβρίου 2004). Τα αγωνίσματα Δρόμου διεξήχθησαν στη Βουλιαγμένη, στις 24, 25 και 27 Σεπτεμβρίου 2004 (τρεις ημέρες).

Ιστορικό
Η Ποδηλασία είναι ένα σχετικά νέο άθλημα για αθλητές με αναπηρία. Στις αρχές της δεκαετίας του ’80 αθλητές με μειωμένη όραση ή τυφλοί άρχισαν να συμμετέχουν σε αγώνες Ποδηλασίας. Το 1984 στους Διεθνείς Αγώνες για άτομα με αναπηρία, συμμετείχαν για πρώτη φορά αθλητές με εγκεφαλική παράλυση και αθλητές με ακρωτηριασμό.
Ορόσημο για την ιστορία της Ποδηλασίας αποτέλεσε η ένταξη αγώνων Ποδηλασίας Δρόμου στο αγωνιστικό πρόγραμμα των Παραολυμπιακών Αγώνων του 1988, στη Σεούλ. Μέχρι το 1992, στους Παραολυμπιακούς Αγώνες που διεξήχθησαν στη Βαρκελώνη, οι αθλη #964;ές κάθε αναπηρικής κατηγορίας αγωνιζόταν ξεχωριστά. Οι αγώνες Ποδηλασίας Πίστας εντάχθηκαν για πρώτη φορά στο πρόγραμμα των Παραολυμπιακών Αγώνων το 1996 στην Ατλάντα.
Η Διεθνής Ομοσπονδία Ποδηλασίας (Union Cycliste Internationale – UCI), η οποία ιδρύθηκε στη Ρώμη το 1900, σε συνεργασία με την Επιτροπή Ποδηλασίας της Διεθνούς Παραολυμπιακής Επιτροπής είναι υπεύθυνες για τη θέσπιση των κανονισμών που διέπουν το άθλημα και φροντίζουν για την ανάπτυξή του.

Εξοπλισμός
Κατά τη διάρκεια όλων των αγώνων, καθώς επίσης και κατά την προπόνηση και προθέρμανση σε επίσημες αγωνιστικές εγκαταστάσεις, οι ποδηλάτες υποχρεούνται να φορούν κράνος.
Ανάλογα με την κατηγορία στην οποία ανήκουν οι αθλητές, πρέπει να φορούν συγκεκριμένο χρώμα κράνους κατά τη διάρκεια ενός αγώνα. Συγκεκριμένα:

οι αθλητές των κατηγοριών Tandem ανδρών, LC1 και του Ομίλου 2 πρέπει να φορούν κόκκινο κράνος,
οι αθλητές των κατηγοριών Tandem μεικτή, LC3, και του Ομίλου 3 πρέπει να φορούν μπλε κράνος,
οι αθλητές των κατηγοριών LC4 και του Ομίλου 1 πρέπει να φορούν πράσινο κράνος,
οι αθλητές των κατηγοριών Tandem γυναικών, LC2, και του Ομίλου 4 πρέπει να φορούν άσπρο κράνος.

Αγωνίσματα
Η Ποδηλασία στους Παραολυμπιακούς Αγώνες περιλαμβάνει δύο αγωνίσματα: τη Ποδηλασία Δρόμου και τη Ποδηλασία Πίστας. Οι αγώνες Ποδηλασίας Δρόμου διεξάγονται σε δημόσιους δρόμους, ενώ οι αγώνες Ποδηλασίας Πίστας διεξάγονται σε ποδηλατοδρόμιο. Μολονότι οι κανονισμοί που διέπουν το άθλημα είναι ίδιοι με αυτούς του Ολυμπιακού αθλήματος, σε ορισμένες περιπτώσεις επιτρέπονται μετατροπές στα ποδήλατα για αθλητές με συγκεκριμένους περιορισμούς.
Εκτός από ποδηλάτες με μειωμένη όραση ή τυφλούς, παίρνουν μέρος και ποδηλάτες με εγκεφαλική παράλυση, με κάκωση του νωτιαίου μυελού, με ακρωτηριασμό ή άλλη κινητική αναπηρία.

Κατηγορίες
Λόγω του διαφορετικού βαθμού αναπηρίας και προκειμένου οι αθλητές να αγωνίζονται επί ίσους όρους, κατατάσσονται σε διαφορετικές κατηγορίες. Η κατάταξη σε αγωνιστικές κατηγορίες γίνεται από ειδικευμένο ιατρικό και τεχνικό προσωπικό, το οποίο εκτιμά με διάφορες μεθόδους τις λειτουργικές ικανότητες του αθλητή σε σχέση με τις δεξιότητες που απαιτούνται στο κάθε άθλημα. Με αυτό τον τρόπο διασφαλίζεται ότι οι αθλητές οι οποίοι συναγωνίζονται στην ίδια κατηγορία, έχουν τις ίδιες ή παρόμοιες λειτουργικές δυνατότητες. Η Διεθνής Παραολυμπιακή Επιτροπή αποτελεί την αρμόδια αρχή για θέματα που αφορούν την Ποδηλασία για αθλητές με αναπηρία. Ενδεικτικά αναφέρονται κάποιοι από τους κανονισμούς σύμφωνα με τους οποίους οι αθλητές κατατάσσονται σε διάφορες κατηγορίες.

Κατηγορίες:

Μειωμένη όραση και τυφλοί αθλητές
Κινητική αναπηρία
Εγκεφαλική παράλυση
Χειροκίνητη ποδηλασία
Αθλητές με μειωμένη όραση και τυφλοί αθλητές
Οι αθλητές με μειωμένη όραση και οι τυφλοί αθλητές αγωνίζονται με ποδήλατα τάντεμ. Κάθονται στο πίσω μέρος του ποδηλάτου, το οποίο οδηγείται από αθλητή με κανονική όραση. Οι αθλητές κατατάσσονται σε τρεις κατηγορίες:

B1: Στην Β1 κατατάσσονται αθλητές με ολική απώλεια αντίληψης φωτός και στα δύο μάτια ή αθλητές με αντίληψη του φωτός, οι οποίοι δεν έχουν τη δυνατότητα να αναγνωρίσουν το σχήμα ενός χεριού από οποιαδήποτε απόσταση και κατεύθυνση.
B2: Στην Β2 κατατάσσονται αθλητές, οι οποίοι έχουν τη δυνατότητα να αναγνωρίσουν το σχήμα ενός χεριού, με μέγιστη οπτική οξύτητα 2/60 και / ή γωνία οπτικού πεδίου μικρότερη των 5 μοιρών.
B3: Στην Β3 κατατάσσονται αθλητές με οπτική οξύτητα μεταξύ 2/60 και 6/60, και / ή γωνία οπτικού πεδίου μεγαλύτερη των 5 και μικρότερη των 20 μοιρών.

Σημείωση: Οι κατηγοριοποιήσεις πραγματοποιούνται σύμφωνα με το καλύτερο μάτι και με την καλύτερη δυνατή διόρθωση που αυτό επιδέχεται. Για παράδειγμα, όλοι οι αθλητές που χρησιμοποιούν διορθωτικούς φακούς ή φακούς επαφής, θα πρέπει να τους φορούν κατά τη διάρκεια της κατάταξής τους σε κατηγορία, ανεξάρτητα με το αν τελικά θα τους χρησιμοποιήσουν κατά τη διάρκεια του αγώνα.

Αθλητές με κινητική αναπηρία (LC)
Οι αθλητές με κινητική αναπηρία αγωνίζονται σε τέσσερις διαφορετικές κατηγορίες: LC1, LC2, LC3 και LC4, στις οποίες άντρες και γυναίκες αγωνίζονται μαζί. Οι αθλητές και αθλήτριες κατατάσσονται στις τέσσερις κατηγορίες βάσει των ίδιων κανονισμών. Παρόλα αυτά, οι γυναίκες αγωνίζονται σε μία κατηγορία μικρότερη απ’ αυτήν που ανήκουν οι άνδρες με αντίστοιχο βαθμό αναπηρίας. Π.χ. ενώ μια αθλήτρια κατατάσσεται στην κατηγορία LC1, θα αγωνιστεί με άνδρες ποδηλάτες της κατηγορίας LC2.

LC1: Στην LC1 κατατάσσονται αθλητές με αμελητέα κινητική αναπηρία και αθλητές χωρίς κινητική αναπηρία στα κάτω άκρα. Μερικά παραδείγματα ελάχιστης κινητικής αναπηρίας αθλητών της LC1, είναι τα ακόλουθα:

Ακρωτηριασμός τμήματος μεγαλύτερου του μισού ποδιού (πέλματος).
Διαφορά 7-12 εκατοστών στο μήκος των ποδιών.
Παραμόρφωση της σπονδυλικής στήλης, η οποία καθιστά μη δυνατή την ποδηλασία στην κανονική αεροδυναμική στάση.
LC2: Στην LC2 κατατάσσονται αθλητές με αναπηρία σε ένα πόδι, οι οποίοι όμως μπορούν να ποδηλατούν κανονικά χρησιμοποιώντας και τα δυο τους πόδια, με ή χωρίς προσθετικά. Μερικά παραδείγματα ελάχιστης κινητικής αναπηρίας αθλητών της LC2, είναι τα ακόλουθα:

Ακρωτηριασμός ενός ποδιού πάνω ή κάτω από το γόνατο, με χρήση προσθετικού.
Διαφορά μεγαλύτερη των 12 εκατοστών στο μήκος των ποδιών.
Ακρωτηριασμός ή παράλυσης των δύο άνω άκρων, με χρήση τεχνητών χειρολαβών.
LC3: Στην LC3 κατατάσσονται αθλητές με αναπηρία σε ένα πόδι (με ή χωρίς κινητική αναπηρία στα άνω άκρα), οι περισσότεροι εκ των οποίων ποδηλατούν χρησιμοποιώντας το ένα πόδι. Μερικά παραδείγματα ελάχιστης κινητικής αναπηρίας αθλητών της LC3, είναι τα ακόλουθα:

Ακρωτηριασμός ενός ποδιού πάνω ή κάτω από το γόνατο χωρίς προσθετικό μέλος, ή με τέτοιο προσθετικό μέλος ώστε η ακτίνα της περιστροφής του πεντάλ από την ακρωτηριασμένη πλευρά να κυμαίνεται μεταξύ 0 και 6 εκατοστών.
Ακρωτηριασμός κάτω από το γόνατο και στα δύο πόδια, με χρησιμοποίηση προσθετικών μελών.
Ένα από τα κάτω άκρα δεν είναι λειτουργικό για κανονικό πεντάλ. Για παράδειγμα: η ακτίνα περιστροφής του πεντάλ να μην είναι μεγαλύτερη των 6 εκατοστών.
LC4: Στην LC4 κατατάσσονται αθλητές με πιο σοβαρές κινητικές αναπηρίες, που συνήθως επηρεάζουν και τα δύο κάτω άκρα (με ή χωρίς τη χρήση προσθετικού μέλους). Μερικά παραδείγματα ελάχιστης κινητικής αναπηρίας αθλητών της LC4, είναι τα ακόλουθα:

Ακρωτηριασμός πάνω από το γόνατο και στα δύο πόδια, με χρήση ενός ή δύο προσθετικών μελών.
Ακρωτηριασμός πάνω από το γόνατο στο ένα πόδι χωρίς χρήση προσθετικού και ακρωτηριασμός στο ένα άνω άκρο, εξαιτίας του οποίου ο αθλητής / αθλήτρια κρατάει το τιμόνι με το ένα χέρι.
Συνδυασμός ακρωτηριασμού πάνω και κάτω από το γόνατο, με χρήση ενός ή δύο προσθετικών μελών.
Εγκεφαλική Παράλυση (CP)
Αθλητές με εγκεφαλική παράλυση αγωνίζονται σε τέσσερις διαφορετικούς ομίλους: CP όμιλος 1, CP όμιλος 2, CP όμιλος 3 και CP όμιλος 4. Αντρες και γυναίκες ποδηλάτες αγωνίζονται μαζί σύμφωνα με τους ίδιους όρους και κανονισμούς.
CP όμιλος 4:
Σε αυτόν τον όμιλο κατατάσσονται αθλητές με το μικρότερο βαθμό κινητικής αναπηρίας, οι οποίοι αγωνίζονται σε δίτροχα ποδήλατα. Ο όμιλος 4 ισοδυναμεί με τις κατηγορίες 8 και 7 της CP-ISRA. Ένα παράδειγμα ελάχιστης αναπηρίας αθλητών αυτού του ομίλου είναι το ακόλουθο:

Πιθανή απώλεια λειτουργικότητας, λόγω μη συντονισμού στα χέρια ή στο ένα πόδι.
CP όμιλοι 3 και 2:
Σε αυτούς τους ομίλους οι αθλητές έχουν την δυνατότητα να επιλέξουν αν θα αγωνιστούν με δίτροχα (Όμιλος 3), ή τρίτροχα (Όμιλος 2) ποδήλατα. Και οι δύο όμιλοι ισοδυναμούν με τις κατηγορίες 6 και 5 της CP-ISRA. Ένα παράδειγμα ελάχιστης αναπηρίας αθλητών αυτού του ομίλου είναι το ακόλουθο:

Προβλήματα ισορροπίας, δυσκολία ισορροπίας και ελέγχου όταν ο ποδηλάτης είναι καθιστός.
CP όμιλος 1:
Σε αυτόν τον όμιλο κατατάσσονται αθλητές με τις πιο σοβαρές αναπηρίες, οι οποίοι αγωνίζονται με τρίτροχο. Ο όμιλος 1 ισοδυναμεί με τους ομίλους 4, 3, 2, και 1 της CP-ISRA. Ένα παράδειγμα ελάχιστης αναπηρίας αθλητών αυτού του ομίλου είναι το ακόλουθο:

Μικρή λειτουργική δυνατότητα του κορμού και όλων των άκρων.
Χειροκίνητη Ποδηλασία (HC)
Οι αθλητές της χειροκίνητης ποδηλασίας (χειρήλατο) αγωνίζονται σε δύο ομίλους: HC όμιλος 4/3 and HC όμιλος 2/1, με ξεχωριστούς αγώνες για άνδρες και γυναίκες. Ως αθλητές χειροκίνητης ποδηλασίας κατατάσσονται οι ποδηλάτες που στη καθημερινή ζωή τους χρησιμοποιούν αμαξίδιο για τις μετακινήσεις τους ή για αθλητές που έχουν σοβαρή αναπηρία των κάτω άκρων, οι οποίοι δεν μπορούν να αγωνιστούν με δίκυκλο ή τρίκυκλο ποδήλατο.
Ένα παράδειγμα ελάχιστης αναπηρίας αθλητών του ομίλου 4/3 είναι το ακόλουθο:

Παραπληγία ή ακρωτηριασμός ποδιού, με πλήρη σταθερότητα του κορμού.
Μερικά παραδείγματα ελάχιστης αναπηρίας αθλητών του ομίλου 2/1, είναι τα ακόλουθα:

Τετραπληγία ή παραπληγία.
Περιορισμένη χρήση των χεριών και των βραχιόνων.

Αθλητές
Αθλητές Διεθνούς Επιπέδου
Matthew Gray (AUS)
Jiri Jesek (CZE)
Padovan Kaufman (SLK)
Sanya Parker (AUS)
Pierangelo Vignati (ITA)
Paul Lake (AUS)

Έλληνες Αθλητές
Στους Παραολυμπιακούς Αγώνες της Αθήνας συμμετείχαν οι πρώτοι Έλληνες αθλητές στην Ποδηλασία. Συγκεκριμένα αγωνίστηκαν ο Ανέστης Λουκάς, ο Παναγιώτης Πατεράκης και ο Χρήστος Καλημέρης μαζί με τον Οδηγό Αθλητή Συμεών Τριομμάτη υπό τις οδηγίες του Προπονητή Κώστα Γκρέκα.
Στους Αγώνες του Πεκίνου αγωνίστηκαν ο Σταμάτης Κοτζιάς και ο Γιάννης Καλαϊτζάκης. Η καλύτερη διάκριση ήταν 6η θέση στον αγώνα δρόμου που κατέκτησε ο Κοτζιάς. Στους Αγώνες του Λονδίνου  οι καλύτερες διακρίσεις ήταν της  Αδαμαντίας Χαλκιαδάκη και  της Αργυρώς Μηλάκη που κατέκτησαν της 6η θέση στον Αγώνα Δρόμου κατηγορίας Β και του  Χρήστου Στεφανάκη και του  Κωνσταντίνου Τρουλινού την 6η θέση στο Σπριντ Ποδηλασίας Πίστας κατηγορίας Β.  Ενώ ο Σταμάτης Κοτζιάς κατέκτησε την 8η θέση στον Αγώνας Δρόμου κατηγορίας Τ1-2